Agar siz mavjud bo’lsangiz, albatta ijtimoiy mediada siz haqingizda yozishadi. Post-axborot jamiyatida bu har qanday biznes uchun normal holatdir. Va har qanday biznes uchun odamlar u haqda nima yozishlarini bilish juda muhimdir.
Siz, bozoringiz, mahsulotingiz va raqobatchilaringiz haqidagi odamlarning fikrlarini o’rganish orqali siz qimmatli qayta aloqaga ega bo’lasiz: nimani yaxshilash kerak, nimani avvalgidek qoldirish kerak, mijozlaringizga nimani taklif qilish kerak. Bugungi kunda bu biznesni ishonchli rivojlantirish uchun mijozlar tajribasidan foydalanishning eng oson, tezkor va moliyaviy jihatdan eng oqilona usulidir.
Ijtimoiy media tahlili top-menejerlarga, marketologlarga, PR-mutaxassislarga, davlat xizmatchilariga, kadrlar bo’yicha mutaxassislarga va boshqa mutaxassislarga (ro’yxat uzun) ko’plab muammolarni hal qilishga yordam beradi. Maqolada biz toplar, marketologlar va PR mutaxassislari uchun ijtimoiy media tahlilidan foydalanishga batafsil to’xtalib, ushbu vazifalar haqida qisqacha gaplashamiz.
Keling, atamalarni aniqlaylik
«Ijtimoiy media» – «ijtimoiy tarmoqlar»ning sinonimi emas. VKontakte, Odnoklassniki, Instagram, TikTok, Facebook va boshqalar – muhim bo’lsa-da, ijtimoiy medianing faqat bir qismidir. Ijtimoiy media – bu, shuningdek, forumlar, mulohazalar saytlari, bloglar, geoservislardagi (Yandeks Xarita, Google Xarita va boshqalar), mrketpleyslardagi (Wildberries, Banki.ru, Ozon…) mulohazalar, ommaviy kanallar va messenjerlarning chatlari va hatto onlayn OAV dagi yangiliklarga sharhlardir. Ijtimoiy media — bu barcha ommaviy UGC kontenti (User Generated Content), odamlar o’z fikrlarini bildirishi mumkin bo’lgan barcha maydonlar.
Katta ijtimoiy media
Brand Analytics ning “Rossiyadagi ijtimoiy tarmoqlar: raqamlar va trendlar” tadqiqotiga ko’ra, mamlakatda 49 mln faol ijtimoiy media mualliflari mavjud. Ya’ni, rossiyaliklarning uchdan biridan ko’prog’i oyiga kamida bitta post yoki sharh yozadi va barchasi birgalikda – 1,3 mlrd ommaviy xabarlar (postlar, repostlar va sharhlar). Ushbu yuqori darajadagi kirish ijtimoiy media ma’lumotlari biznes uchun haqiqatan ham katta hajmdagi foydali ma’lumotlar – deyarli har qanday savolga javobni o’z ichiga olishini kafolatlaydi.
Bu milliardlab xabarlar nima haqida?
OAV dan yangiliklarni muhokama qilish – nashrlarning repostlari, sharhlar, muhokamalar. Odatda, bu oqimning taxminan 40% ni tashkil etadi. Shovqinli hodisalar paytida (masalan, pandemiya, Belarusiyadagi saylovlar) bunday postlar soni keskin oshadi.
O’zlari haqida – odamlar nima qilayotganlari, qaerda ekanligi, nima yeyayotgani, nimani o’ylashlari, nimani his etishlari haqida yozadilar. Bunday xabarlar oqimning taxminan 20%ni tashkil etadi.
Ko’ngilochar kontent – memlar, hazillar, mushukchalar va itchalar, chiroyli fotosuratlar va boshqalar — postlarning 20% gacha.
Mahsulotlar, xizmatlar, hodisalarni muhokama qilish – iste’molchilar tajribasi, mahsulotlar va joylar haqidagi mulohazalar, tadbirlardan olingan taassurotlar, boshqa foydalanuvchilarga tavsiyalar. Bu nashrlarning taxminan 10% ni tashkil etadi.
Hodisalarga munosabat – hodisa (sport tadbirlari, hodisalar, favqulodda vaziyatlar va boshqalar) joyidan ma’lumotlar, fotosuratlar va videolar. Bu ham xabarlarning taxminan 10%.
Nega biznes uchun ijtimoiy mediani tahlil qilish muhim?
Muxtasar qilib aytganda, ijtimoiy media mijozlar, bozor va raqobatchilar haqida bilishingiz kerak bo’lgan hamma narsani yoki deyarli hamma narsani o’z ichiga oladi. Mahsulot va xizmatlaringizdan odamlar nimani kutishadi yoki qo’rqishadi, ularga nima yetishmaydi, nimani yoqtiradi yoki yoqtirmaydi, ularni qanday yaxshilash mumkin. Ijtimoiy mediadagi fikr-mulohazalarni tahlil qilish iste’molchi trendlarini ularning shakllanishining boshida ko’rishga, mahsulotingiz, bozoringiz haqida insaytlarni, rivojlanish uchun kutilmagan g’oyalarlarni topishga yordam beradi.
Ijtimoiy media tahlilining juda qimmatli xususiyati shundaki, siz savol bermasdan javob olasiz. Sotsiologlar bilishadiki, berilgan har qanday savol allaqachon respondentning javobiga ta’sir qiladi, shuningdek, so’rov o’tkaziladigan joy, musohaba oluvchining shaxsiyati, respondentning taassurot qoldirish istagi va boshqalar ham ta’sir qiladi. Va ijtimoiy mediani tahlil qilish tizimidan foydalanib, siz odamlarni «tabiiy yashash muhitida» kuzatasiz.
Ijtimoiy media tahlilining afzalliklari
Asosiysi – Brand Analytics kabi ijtimoiy media tahlil tizimidan deyarli har qanday mutaxassis foydalanishi mumkin. Buning uchun professional tadqiqotchilarni jalb qilish shart emas – Brand Analytics ga o’rnatilgan avtomatlashtirilgan tahlillardan mustaqil ravishda foydalanish mumkin. Shunday qilib, millionlab odamlarning fikrlarini tahlil qilish tizimning har bir foydalanuvchisi uchun mavjud.
Shunday qilib, ijtimoiy media tahlilining «an’anaviy» tadqiqotlardan afzalliklari:
- Tabiiylik – maqsadli auditoriyani «tabiiy yashash muhitida» kuzatish.
- Aksariat masalalar bo’yicha odamlarning fikrlari – ehtimol, allaqachon ijtimoiy tarmoqlarda bordir.
- Ishchanlik – ayrim tadqiqotlarni hatto yarim soat ichida amalga oshirish mumkin.
- Siz so’rashni xayolingizga ham keltirmagan savollarga javoblar – ijtimoiy medianing o’ziga xos xususiyatidir.
- Insaytlar – kutilmagan topilmalar, sizning iste’molchilaringiz, mahsulotlaringiz, bozorlaringiz haqida qimmatli «ochiqcha gaplar».
- Arzon narx – boshqa tadqiqot usullari bilan solishtirganda.
- Tadqiqotlarning miqdor va sifat xususiyati – tahlil nafaqat nima va qanchalik faol muhokama qilinayotganini, balki qaysi kontekstda muhokama qilinayotganini ham ko’rsatib beradi.
- Retro ma’lumotlarga kirish – arxiv mavjudligi tufayli o’tmishdagi deyarli har qanday hodisa haqida tizimga «savol berish» va odamlarning ushbu hodisalar sodir bo’lgan paytdagi fikrlarini bilib olish mumkin.
- Tadqiqot geografiyasida hech qanday cheklovlar yo’q – siz o’rganilayotgan mintaqada jismonan bo’lmasangiz, ijtimoiy media tahliliga muqobil yo’q.
Ijtimoiy media tahlili o’ziga xos xususiyatlarga ham ega:
- Ijtimoiy medianing «axborot shovqini» (botlar, reklama postlari, repostlar bilan tanlovlar va boshqalar) ma’lumotlar tahlilini murakkablashtiradi. Yaxshi xabar – analitik tizimlar o’rnatilgan «antispam» vositalariga ega.
- Ijtimoiy mediada, ayniqsa, pablikda hamma narsa aytilmaydi. Ammo taqiqlangan mavzular kutilganidan ancha kam.
Ijtimoiy media tahlili biznesga nima beradi?
Tarixan, biznes dastlab ijtimoiy media tahlilidan internetda obro’ni boshqarish (Online Reputation Management, ORM) va onlayn mijozlarni qo’llab-quvvatlash uchun foydalangan. Haqiqatan ham, bu juda muhim vazifalar, ammo buyerda imkoniyatlar ancha katta.
- Toplar uchun – qarorlar qabul qilish va biznesni saqlab qolish uchun ma’lumot, tendlarni ularning shakllanish bosqichida tushunish, rivojlanish uchun g’oyalar manbai, yangi joylarni izlash.
- Marketologlar uchun – mahsulotlar, auditoriya va iste’mol trendlari haqida insaytlar manbai, raqobat tahlili vositasi.
- PR mutaxassislari uchun – ORM, samarali media rejalashtirish, inflyuenserlarni avtomatlashtirilgan qidirish, KPI uchun aniq metrikalar.
- Ijroiya hokimiyati uchun – ijtimoiy muammolarni aniqlash, aholi bilan qayta aloqani tahlil qilish, davlat loyihalari amalga oshirilishini nazorat qilish va joylarda ish olib borish (xalq fikri asosida).
- Mijozlarni qo’llab-quvvatlash xizmatlari uchun – murojaatlar bilan ishlash, xizmat ko’rsatish sifatini nazorat qilish va iste’molchilarning sadoqatini oshirish.
- HR uchun – HR brendining tasavvur etilishi: hozirgi va sobiq xodimlar, shuningdek nomzodlar kompaniya haqida nima yozadilar, kompaniya ichida ambassadorlarni qidirish.
- Ishlatish xizmatlari uchun – foydalanuvchilar xabarlari asosida kompaniya xizmatlaridagi muammolarni tezkor aniqlash.
- Xavfsizlik xizmatlari uchun – yopiq ma’lumotlar, maxfiylashtirilgan hujjatlar va h.k.larning onlayn sizib chiqishini aniqlash va oldini olish.
Kompaniya rahbarlari, marketing va PR uchun ijtimoiy media tahlilidan foydalanishning ayrim umumiy ssenariylari haqida batafsilroq gaplashamiz.
Toplar uchun hal qilinuvchi vazifalar
Toplar trendlarni nazorat qilishlari kerak. Agar siz o’z segmentingizda 1-o’rinda bo’lsangiz ham, o’zgaruvchan voqelikka doimo moslashishingiz kerak. Yangi biror narsani ishga tushirish haqida gap ketganda, sohani o’rganmasdan, auditoriya va raqobat muhitini tushunmasdan amallab bo’lmaydi.
1-keys. STT gazli suvi.
Parhezli gazli ichimliklar segmentida iste’molchi trendlarini aniqlash
STT iste’moli trendining ommalashuvi o’sib borayotganligini hisobga olib ichimliklar ishlab chiqaruvchi kompaniya yangi mahsulotni chiqarish bilan parhezli gazli ichimliklar segmentida o’z ishtirokini kengaytirishga qaror qildi. Auditoriyaning umidlarini tushunish uchun kategoriyadagi iste’mol trendlarini o’rganishga qaror qilindi. Vaziyatni «paypaslash», bunday ichimliklar qabul qilinishini tahlil qilish, shuningdek, yangi mahsulot uchun mumkin bo’lgan xavflarni aniqlash kerak edi.
Brand Analytics ijtimoiy media monitoringi tizimidan foydalanib, biz ijtimoiy tarmoqlarda parhezli gazlangan ichimliklar haqida eslatishlarni tahlil qildik, muhokamaning asosiy mavzularini va ular orasida aniq salbiy bo’lganlarini aniqladik. Ma’lum bo‘ldiki, yangi mahsulot uchun asosiy tahdid – odamlarning ichimliklardagi shirinlashtiruvchilardan xavotirlanishi ekan. Qo’shimcha tahlil shuni ko’rsatdiki, ko’rib chiqilayotgan shirinlashtiruvchilardan eng salbiy munosabat kimyoviy aspartamdan kelib chiqadi. Kompaniya aynan uni an’anaviy ravishda o’z ichimliklarida ishlatgan va yangi mahsulot retseptiga kiritishni rejalashtirgan edi.
Natijada, Rossiya bozori uchun yangi gazli ichimlik tarkibida aspartam steviya – kelib chiqishi o’simlikdan bo’lgan qo’shimcha bilan almashtirildi, unga nisbatan maqsadli auditoriya umuman ijobiy munosabatdadir.
Shunday qilib, ijtimoiy mediadagi fikrlarni tahlil qilish orqali ishlab chiqaruvchi uchun muhim STT trendi aniqlandi: tashqi bozorlardan farqli o’laroq, Rossiya auditoriyasi uchun shirinlashtiruvchining o’simlikdan kelib chiqishi uning ta’midan muhimroqdir. Aspartam steviyaga qaraganda shirinroq, bu chet el bozorlarida fokus-guruhlar so’rovlari bilan bir necha bor tasdiqlangan. Ammo rossiyaliklar «boshqacha qaror qildilar» va ta’mga qaramay, parhezli kola tarkibida kimyoviy shirinlashtiruvchini ko’rishni xohlamadilar.
2-keys. Kutilmagan Moskva.
Moskvaning turizm infratuzilmasini rivojlantirish uchun 2018 yilgi Jahon kubogi mehmonlarining manfaatlarini tahlil qilish
2018 yilgi futbol boʻyicha jahon chempionatidan soʻng Moskva rasmiylari poytaxtda turizmni rivojlantirishning ustuvor yoʻnalishlarini belgiladilar. «Mosgortur» DAMM buyurtmasi bilan Brand Analytics Moskvaning turistik jozibadorligiustida tadqiqot o’tkazdi.
Tadqiqot doirasida biz JCh-2018 ga tashrif buyurgan xorijliklarning qayta aloqalarini tahlil qildik. Ijtimoiy medianing ingliz tilidagi segmentida Moskva va uning diqqatga sazovor joylari haqidagi postlarni tahlil qilish bizga eng mashhur sayyohlik joylarini aniqlash imkonini berdi. Kutilganidek, ular Moskva Kremli va Qizil maydon bo’lib, katta farq bilan eslatishlar soni bo’yicha yetakchilik qildi. Ammo uchinchi o’rinda kutilmaganda chet elliklar uchun haqiqiy kashfiyot bo’lgan Moskva-Siti biznes markazi bo’ldi.
Tadqiqot shuningdek, katta salohiyatga ega ikkita obyektni «topdi». Bular Moskva Planetariyi va Moskvarium. Chet ellik mehmonlarning eslatishlari juda kam edi, chunki bu joylar haqida ko’pchilik bilmad edi. Ammo barcha mulohazalar zavqli edi. Demak, mazkur muassasalarda joriy etilgan yangi madaniy-ko‘ngilochar formati poytaxtning sayyohlik infratuzilmasi doirasida yaxshi rivojlanish istiqboliga ega.
Yana bir insayt. Rossiya poytaxtida yashash narxining yuqoriligi haqidagi keng tarqalgan fikrga qaramay, sayyohlar ko’plab tovarlar, birinchi navbatda, oziq-ovqat hamyonbop ekanligini ta’kidladilar. Mehmonlar Moskvaning umumiy ovqatlanish sanoatidan mamnun bo’lishdi, ular kafelar, restoranlar va ko’cha ovqatlarini yoqtirishdi — deyarli barcha eslatishlar ijobiy edi. Shuningdek, ular davolanishning arzonligi va yuqori sifatini ta’kidladilar. Xulosa aniq – Moskvaning aniqlangan kuchli tomonlaridan Rossiya turizmini chet elliklarga targ’ib qilishda foydalanish mumkin va kerak.
Marketing uchun yechilishi kerak bo’lgan vazifalar
Ijtimoiy media tahlilidan foydalanib, marketolog mahsulotni takomillashtirish va uni ilgari surish bilan bog’liq bir qator muammolarni hal qiladi. Ularni sanab o’tamiz.
Rag’batlantirish strategiyasini ishlab chiqish
- Mahsulotning maqsadli auditoriyasining asosiy guruhlarini aniqlashtirish.
- Maqsadli auditoriyani tashvishga soladigan muammolarni aniqlash: umidlar, shubhalar, «og’riqlar».
- Maqsadli auditoriya uchun mahsulotning asosiy xususiyatlarini aniqlash.
Mahsulotni rag’batlantirish samaradorligini oshirish
- Maqsadli auditoriya mavjud maydonlarni aniqlash.
- Rag’batlantirish uchun fikr yetakchilari va ekspertlarni qidirish.
- Reklamani yo’naltirish uchun akkauntlar ma’lumotlar bazasini shakllantirish.
- Kampaniya startida maqsadli auditoriyaning reklama xabariga munosabatini baholash.
- Joylashtirish samaradorligini baholash.
Mahsulotni takomillashtirish
- Xarid qilishga xalaqit beradigan sabablarni aniqlash.
- Mahsulot toifasidagi vaziyatni tahlil qilish.
- Mijozlarning mulohazalari asosida mahsulot yoki xizmat sifatini nazorat qilish.
- Raqobat tahlili.
3-keys. Devor bo’yog’ini aslida kimga sotishi kerak.
Maqsadli auditoriyani aniqlashtirish, uning mavjudligi maydonlarini aniqlash, iste’molchilar uchun mahsulotning asosiy xususiyatlarini aniqlash.
Bo’yoq ishlab chiqaruvchisi marketologlari o’sishni istamagan savdo hajmini oshirish vazifasiga duch kelishdi. Maqsadli auditoriyani aniqlashtirish va rag’batlantirish strategiyasini tuzatish uchun ijtimoiy media tahliliga murojaat qilishga qaror qilindi, chunki boshqa usullar natija bermadi. Brand Analytics tizimidan foydalangan holda olib borilgan tadqiqotlar insaytni aniqladi – devorlar uchun bo’yoq tanlovi ta’mirlash va qurilish haqidagi tematik saytlarda emas, balki «onalar» forumlarida va onalar uchun guruhlarda faol muhokama qilinar ekan.
Muhokamalarning asosiy mavzularini tahlil qilib, biz yangi maqsadli auditoriya — yosh onalar uchun bo’yoqning qanday xususiyatlariga e’tibor berishini aniqladik. Bular bolalar uchun bo’yoqning xavfsizligi, uning toksikligi, kuchli kimyoviy hidning mavjudligi, shuningdek, qurish tezligi. Natijada, «onalar» auditoriyasini qiziqtirgan savollarga javob beradigan yangi kreativ ishlab chiqildi.
Reklama kampaniyasi ta’mirlashni rejalashtirayotgan yosh onalarga qaratildi, media-reja tegishli tematik maydonlar bilan to’ldirildi. Va bo’yoqning xavfsizligi, kuchli hidning yo’qligi va xaridorlar uchun muhim bo’lgan boshqa xususiyatlar haqida ma’lumot uning qadoqlariga qo’yildi.
Ijtimoiy media tahlili ishlab chiqaruvchiga yangi maqsadli auditoriyani, ilgari foydalanilmagan reklama platformalarini, shuningdek, mahsulotni qadoqlash va reklama qilish g’oyalarini topishga qanday yordam berganiga yaxshi misol.
4-keys. Uy-ro’zg’or buyumlari uchun inflyuenserlar.
Do’konni targ’ib qilish uchun fikr yetakchilari va ekspertlarni qidirish
Uy va dacha tovarlari do’konlari tarmog’i o’zining yangi reklama kampaniyasi uchun inflyuenserlarni qidirayotgan edi. Eng yaxshi nomzodlarni tanlash uchun Brand Analytics tizimida ta’mir va tegishli mahsulotlar muhokamasini tahlil qilindi. Tizim avtomatik ravishda ushbu mavzu bo’yicha eng nufuzli bloggerlar reytingini tuzdi. Ular orasida keng auditoriyaga ega va shu bilan birga yuqori jalb etilganlik ko‘rsatkichiga ega (ya’ni o‘z nashrlariga eng ko‘p layk, sharh va repost to‘plagan) mualliflar aniqlandi.
Agar bloggerlar, odatda, faqat auditoriya hajmi bo’yicha tanlansa, odamlarning e’tiborini jalb qila olishga kafolat yo’q. Jalb etilganlik darajasini hisobga olgan holda, toifadagi auditoriyaga ega yetakchilar tanlovga kiritilmadi. Tanlangan mualliflarning kontentini o’rganish nihoyat hamkorlik uchun bloggerlarni tanlash to’g’risida qaror qabul qilishga yordam berdi – taqdimot formati brendga «ruhan” yaqin bo’lib chiqqanlar reklama kampaniyasiga taklif qilindi.
Aksariyat yirik va o’rta kompaniyalar o’z mahsulotlari va xizmatlarini ilgari surish uchun turli darajadagi bir necha yuzlab inflyuenserlar bilan hamkorlik qiladilar. Muvofiq bloggerlarni tanlash va ular bilan hamkorlik qilish samaradorligini kuzatish marketing uchun odatiy vazifadir. Bu keys shuni ko’rsatadiki, ijtimoiy mediani tahlil qilish tizimi yordamida marketolog bu muammoni tom ma’noda 2 marta bosish bilan hal qiladi.
5-keys. Sotilmaydigan idish yuvish mashinalari.
Xarid qilishga xalaqit beradigan sabablarni aniqlash
O’rtacha narxdagi idis yuvish mashinalarining sotuvi doimiy ravishda pasayib bordi. So’rovlar sababni tushunishga yordam bermaganda, ijtimoiy mediada tadqiqot o’tkazildi. Uning natijalari ushbu mahsulot haqidagi mulohazalarning aksariyati salbiy ekanligini ko’rsatdi. Muhokama mavzulari tahlil qilindi va kutilmagan insayt olindi – uskunalar … noaniq foydalanish ko’rsatmalari sababli yomon sotilgan.
Odamlar o’rta narxdagi mashinalarni o’zlari o’rnatishni afzal ko’rishadi. Noqulay, chalkash ko’rsatmalar iste’molchilar uchun asosiy bezovta qiluvchi omilga aylandi. Shikoyatlarning yarmidan ko‘pi (58%) aynan unga bag‘ishlangan. Aynan shu potensial xaridorlarni qochirardi. Shuningdek, ular dilerlik saytlarida mashinaning texnik tavsiflari noto’g’ri tavsiflanganidan shikoyat qilishardi (27%). Uskuna sifatining o’zi haqida juda kam salbiylik topildi.
Ko’rsatmalar qayta yozildi, internet-do’konlar saytlaridagi ma’lumotlar tuzatildi va natijada mahsulot sotuvi nihoyat ko’tarildi.
Bu keys so’ralmagan savolga javobga misoldir. O’z so’rovlarida brend marketologlari respondentlardan ko’rsatmalar sifati haqida so’rashni xayoliga ham keltirishmagan. Aynan shunday kutilmagan insaytlar uchun sotuvchilar ijtimoiy media tahlilini yaxshi ko’radilar. U bilan tanish bo’lganlar darhol ijtimoiy mediada razvedka tadqiqotlarini o’tkazishni afzal ko’radi. Uning natijalarni esa keyin boshqa usullar yordamida qayta tekshiriladi. Tanish bo’lmaganlar esa hamma narsani sinab ko’rganlaridan keyin analitikaga murojaat qilishadi.
PR uchun yechilishi kerak bo’lgan vazifalar
PR mutaxassislari ijtimoiy mediada tobora ko’proq paydo bo’ladigan kompaniyaning obro’siga oid xatarlarni kuzatish uchun ijtimoiy media tahlilidan majburiy ravishda foydalanmoqdalar. Kamroq sezgir, ammo shu bilan birga muhimligi kam bo’lmagan vazifalar – PR samaradorligini o’lchash va oshirishdir. Ijtimoiy media tahlili PR mutaxassisining abadiy dardini “yopish”ga yordam beradi – u KPI uchun aniq va shaffof metrikalarni taqdim etadi.
Obro’-e’tiborga oid xavflar monitoringi
- Obro’ga xavflarni tezkor aniqlash.
- Obro’ga tahdidlar ehtimolini prognoz qilish.
- Sadoqatsiz fikr yetakchilarining nashrlarni aniqlash va kuzatish.
PR samaradorligi
- Ijtimoiy tarmoqlarda axborot sababining auditoriyani qamrashini baholash.
- Media-rejalashtirish va OAV da nashrlar samaradorligini baholash.
- Tadbirlarning samaradorligini baholash.
Obro’ni baholash
- Kompaniya vakillarining media faoliyatini baholash.
- Raqobatchilar bilan taqqoslaganda media maydoni sifatini tahlil qilish.
- Kompaniya/brend/shaxsning obro’si va imidjini baholash.
6-keys. Qat’iyatsiz Gett.
Kompaniyaning obro’siga tahdidlarni tezkor aniqlash
Bu keys «aksincha». Karantin paytida sodir bo’lgan Gett hodisasidan misolida, biz ijtimoiy media tahlili jiddiy obro’-e’tibor inqirozining oldini olishga qanday yordam bera olganligini ko’rsatamiz.
2020-yil aprel oyida ijtimoiy tarmoqlar va OAV da keng rezonansga sabab bo‘lgan hodisa sodir bo‘ldi: Gett taksi haydovchisi o‘qib bo‘lmaydigan QR kodli ruxsatnomani ko’rsatgan yo‘lovchini urgan. Keyin ma’lum bo’ldiki, mojaroda taksi haydovchisi umuman aybdor emas; qiz o’zini noo’rin tutgan. Biroq Gett vaziyatga muvaffaqiyatsiz va bevaqt javob qaytarishi brend uchun obro‘-e’tibor inqirozini keltirib chiqardi.
OAV dagi dastlabki xabarlarda haydovchining nomaqbul xatti-harakati haqida ishonchsiz ma’lumotlar bor edi. Biroq oradan 2 soat o‘tib Mash Telegram kanalida taksi ichidan olingan videolavha hamma narsani o‘z o‘rniga qo‘ydi. Hamma narsa aniq bo’lib tuyuladi. Ammo Gett Telegram dagi faktlarni “ko‘rmaydi” yoki hisobga olmaydi va yo‘lovchining qilmishidan g‘azablangan odamlarning ijtimoiy tarmoqlardagi munosabatini “eshitmaydi”. Va shuning uchun u haydovchini bloklaydi va o’ziga qaratilgan salbiy portlashni oladi. Bunga javoban Gett nihoyat qizni bloklaydi, lekin haydovchini blokdan chiqarmaydi va ikkinchi salbiy to’lqinni oladi.
Natijada Gett ning o’zi obro’-e’tibor inqirozining muallifiga aylandi. Analitik tizim bilan to‘g‘ri ishlaganda, inqiroz umuman sodir bo‘lmasdi, chunki tizim OAV va Telegram dagi faktlarni hamda hodisa ishtirokchilarining harakatlariga jamoatchilikning munosabatini aniq ko‘rsatib, bir vaqtning o‘zida push-bildirishnomalar yordamida brendni media maydonidagi muhim hodisalar haqida ogohlantiradi.
7-keys. Messining aniq zarbasi.
Ijtimoiy tarmoqlarda axborot sababining auditoriyani qamrashini baholash
Moskvadagi Jahon chempionati o’tkazilgan yilida Alfa-Bank futbolchi Lionel Messini brend ambassadori sifatida jalb etdi. Ushbu hamkorlikning samaradorligini baholash uchun 2018 yil fevral oyida bank tomonidan yaratilgan barcha asosiy axborot sabablarining ijtimoiy tarmoqlardagi qamrovlari tahlil qilindi.
“Messi Alfa-Bankning yuziga aylandi” axborot sababi auditoriyani qamrab olish bo‘yicha eng yaxshi natijani ko‘rsatdi – ya’ni futbolchiga ambassador sifatidagi garov to‘g‘ri amalga oshirildi.
Keys ijtimoiy mediadagi axborot sababining auditoriyani qamrab olishi orqali PR faoliyati samaradorligini baholashning oddiy va tezkor usulini ko’rsatadi.
8-keys. «Ishlayotgan» OAV.
Media-rejalashtirish uchun OAV da nashrlarning samaradorligini baholash
Xuddi shu tadqiqot doirasida Alfa Bank uchun Messi bilan bo’lgan syujet misolida axborot sabablarini targ’ib qilishda OAV ning samaradorligini baholash o’tkazildi. Buning uchun futbolchini ambassador sifatida jalb etish haqidagi turli nashriyotlarning nashrlaridan ijtimoiy mediada qanday iqtibos keltirilganini tahlil qilindi. Iqtibos qilinish – ijtimoiy mediada nashr etilgan nashriyotning maqolasiga havolalar soni. Aynan shu metrika odamlarning OAV nashriga haqiqiy qiziqishini aks ettiradi. Shuningdek, ushbu postlar bo’yicha jalb etilganlik ham hisobga olindi, bu sizning mavzuingiz bo’yicha kommunikatsiya uchun ma’lum bir OAV ning samaradorligini aniqroq ko’rsatadi. Eng samaralisi umuman Vedomosti yoki Meduza da emas, balki rbc.ru saytidagi nashr edi.
Bunday tahlil media-rejani samarali amalga oshirish uchun asos bo‘lib xizmat qiladi, chunki u o‘z auditoriyangizga “yetib olishga” muvaffaq bo‘lganingizni yoki nashr manbadan tashqariga tarqalmaganligini ko‘rsatadi.
Ijtimoiy media tahlili – hamma uchunmi?
Gap MTS yoki Coca-Cola haqida bo’lsa, bularning barchasi ajoyib, deysiz siz. Ammo kichik restoran biznesingiz yoki mahdud soha bo’yicha B2B loyihangiz bo’lsa, sizga bunday kuchli vosita kerakmi? Agar siz MTS bo’lsangiz, hech qachon insaytlarga yeta olmasdan spam oqimiga g’arq bo’lmaysizmi? Va umuman olganda, bularning barchasi murakkab va faqat professional tadqiqotchilar buni qila oladi. Balki qimmat ham bo’lsa kerak. Biz keyingi maqolamizda bu afsonalarning barchasini shubhasiz yoritib beramiz.
Kelgusi materiallarda biz HR brendini tahlil qilish va xavfsizlik xizmatlari manfaatlarida tahliliy tizimdan foydalanish kabi ijtimoiy media tahlilidan foydalanishning zamonaviy amaliyotlariga bag’ishlangan keyslar haqida gapirib beramiz.
Biz bilan qoling)
Va agar siz ijtimoiy media tahlilining imkoniyatlarini sinab ko’rishga tayyor bo’lsangiz, biz sizni bepul demo kirishga taklif etamiz.
