29-fevral kuni Toshkentda Uzbekistan Reputation Day da Brand Analytics mijozlar departamenti direktori Marina Popova nutq so‘zladi. Brend obro’sini boshqarish, inqirozli vaziyatlarda ishlash amaliyoti va ijtimoiy tarmoqlarda mijozlarni qo’llab-quvvatlashni tashkillashtirishga bag’ishlangan konferensiya Index obro’ marketingi agentligi jamoasi tomonidan tashkil etildi.
Repost.uz internet-jurnaliga bergan katta intervyusida Marina Popova va Index agentligi ekspertlari — ORM bo‘limi boshlig‘i Shahzod Muxtorov va PR bo‘limi boshlig‘i Jasur Po‘latov O‘zbekistonda obro‘-e’tiborni boshqarish sohasi qanday rivojlanayotgani haqida gapirib berishdi.
Bozorda to’yingan taklif sharoitida kompaniyalar uchun iste’molchilarning sadoqatini jalb etish va qozonish tobora qiyinlashib bormoqda. Marketing va reklama byudjetlarini oddiy oshirish har doim ham bu o’ziga xos muammoni hal qilishda yordam bermaydi. Bunday vaziyatda ijobiy, haqiqiy, samarali brend imidjini yaratish uning qiymatini oshiradigan va uning atrofida sodiq auditoriyani shakllantiradigan ko’rinmas aktivdir.
Bunday obro’-e’tiborni qanday shakllantirish kerak, u kompaniyaning sog’lig’iga va uning savdosiga qanday ta’sir qiladi? Buning uchun ijtimoiy tarmoqlar monitoringi va tahlilidan foydalanish nima uchun muhim?
Ushbu muhim sohasining barcha nozik nuqtalalari haqida Index obro’ marketingi agentligi rahbarlari va Brand Analytics mijozlar departamenti direktori Marina Popova biznes yuritishning gapirib berishadi.
Ijtimoiy media tahlili nima? U kimga kerak? Usiz amallasa bo’ladimi?
Marina Popova, Brand Analytics mijozlar departamenti direktori
— Ijtimoiy media — noyob ma’lumot manbai bo’lib, u o’rganish uchun mavjud bo’lgan turli xil ma’lumotlarning ulkan hajmidir. Avtomatlashtirilgan ijtimoiy media monitoring tizimlari bugungi kunda ushbu ma’lumotlarni «bir onda» real vaqt rejimida yig’adi. Bu, masalan, biznesga mijozlardan qayta aloqani tezda olish va o’z mahsuloti yoki xizmatlari sifatini yaxshilash bo’yicha tezkor qarorlar qabul qilish imkonini beradi.
Bundan tashqari, ijtimoiy media tahlili klassik sotsiologik usullarga kuchli qo’shimcha hisoblanadi. Bu respondentlar namunasidan tashqariga chiqish va gapirgan har bir kishini eshitish imkonini beradi. Ijtimoiy media tahlili savol bermasdan, foydalanuvchilar tomonidan o’z tashabbusi bilan chop etilgan fikrlarni o’rganadi. Bu o’zimiz so’rashni o’ylamagan narsalarni bilib olishga, yashirin qonuniyatlarni va qimmatli insaytlarni ko’rishga yordam beradi.
Ijtimoiy media tahlilidan PR mutaxassislari, marketologlar, mahsulot tahlilchilari, mijozlarga xizmat ko’rsatish bo’yicha mutaxassislar, HR-menejerlar va, albatta, boshqaruvchilar o’z xizmatlari va mahsulotlari sifatini yaxshilash bo’yicha asosli qarorlar qabul qilishda faol foydalanishadi. Oxir oqibat, mijozlar foyda qozonishadi, chunki ijtimoiy media tahlilidan foydalanish tufayli kompaniyalar ularga eng yuqori sifatli xizmat va tezkor mijozlarni qo’llab-quvvatlashni ta’minlaydi.
O‘tgan yilning avgust oyida Ledokol Analytics O‘zbekistonda birinchi bo‘lib marketing bo‘limlari va matbuot xizmatlari rahbarlari uchun “Biznes uchun ijtimoiy media tahlili: obro‘ni boshqarishdan mahsulot ishlab chiqishgacha” mavzusidagi ixtisoslashtirilgan tadbirni o‘tkazdi. O’shandan beri kompaniyalarning ehtiyojlari va vazifalari qanday o’zgardi?
Shahzod Muxtarov — Index dagi ORM bo‘limi boshlig‘i:
— Darhaqiqat, jamoamiz ushbu tadbirni o‘tgan yili o‘tkazgan edi. O’shandan beri kompaniyalarning o’zgaruvchan talablarini hisobga olgan holda, brend obro’si bilan ishlash yo’nalishi alohida agentlik — Index ga ajratildi.
So’nggi yillarda biz tobora ko’proq kompaniyalar obro’-e’tibor ustida ishlash muhimligini anglab yetayotganini kuzatmoqdamiz. Bozorda brendlar obro’ bilan bog’liq zararlar ko’rgan bir qator keyslar bunga yaqqol misol bo’ldi. Bundan tashqari, O‘zbekistonda ko‘plab sohalarda kuchli raqobat allaqachon shakllangan. Va endi faqat yaxshi mahsulot qilishning o’zi yetarli emas. Ijobiy, haqiqiy, samarali brend imidjini yaratish uning qiymatini oshiradigan va uning atrofida sodiq auditoriyani shakllantiradigan ko’rinmas aktivdir.
Biz uzoq vaqtdan beri Brand Analytics bilan hamkorlikda O‘zbekistonda ijtimoiy media tahlili mavzusini ommalashtirish ustida ishlamoqdamiz. Bugungi kunda shuni ta’kidlashimiz mumkinki, tobora ko’proq kompaniyalar oldinga harakatlanishga tayyorlar va obro’ni boshqarish uchun yig’ilgan ma’lumotlardan qanday foydalanish, ularni biznes jarayonlariga qanday integratsiya qilishni so’ramoqdalar.
Marina Popova:
— Brand Analytics O‘zbekiston bozorida olti yildan ortiq vaqtdan beri mavjud bo‘lib, bu yerdagi hamkorimiz Index agentligidir. O’tgan yili kompaniyamiz birinchi marta agentlikning ommaviy tadbirida ishtirok etdi. O‘zbekistonda bozorning ijtimoiy media tahliliga bo‘lgan qiziqishi jadal o‘sib borayotganini ko‘rib turibmiz — mamlakatning tobora ko‘proq yetakchi kompaniyalari media maydonini monitoring qilish va tahlil qilishning zamonaviy usullaridan foydalanish zarurligini anglab yetmoqda. Bugungi kunda O‘zbekistonda biz turli sohalardagi biznes: bank sektori, telekom, IT kompaniyalari, media va HoReCa bilan ishlayapmiz.
Bu vaqt ichida eng ko‘zga ko‘ringan va bizningcha, muhim o‘zgarish — O‘zbekiston kompaniyalari ijtimoiy tarmoqlar tahlilidan foydalanishni boshlagan vazifalar doirasining kengayishidir. Mijozlarimiz obro’-e’tiborni boshqarish uchun Brand Analytics tizimidan foydalangan holda avtomatik monitoring qilish imkoniyatlarini tezda o’zlashtirdilar va mahsulot va raqobat tahlili kabi boshqa strategik muhim vazifalarga o’tishdi. Bundan tashqari, bugungi kunda ushbu kompaniyalar rahbarlari boshqaruv qarorlarini qabul qilishda ijtimoiy media tahliliga tayanadilar.
Obro’ni boshqarish agentligining qiymati nimada?
Shahzod Muxtorov:
— Tarmoqda brend haqida fikr shakllanadigan platformalarning xilma-xilligi va ko‘pligi tufayli kompaniyalar brend obro‘sini faqat o‘z kuchlari bilan saqlab qolishi har doim ham foydali va maqsadga muvofiq emas. Bunga agentligimiz yaxshi biladigan platformalarning har biri bilan ishlashning o’ziga xos xususiyatlarini, nozik tomonlarini qo’shishimiz kerak. Va ishlatiladigan asboblar ko’pincha juda nozik ekanligini hisobga olsak, ularga beparvolik bilan munosabatda bo’lish, aksincha, brend obro’siga putur yetkazishi mumkin.
Bundan tashqari, agentliklar, odatda, o’z mijozlarining obro’si bilan bog’liq vazifalarni hal qilishda kompleks yondashuvni qo’llashadi. Ushbu omillarning barchasini hisobga olgan holda, kompaniyalar uchun aksar hollarda agentlik bilan ishlash osonroq, foydaliroq, qulayroq va xavfsizroqdir.
Bu yil obro’-e’tiborni boshqarish sohasida qanday trendlarni qayd etishingiz mumkin?
Jasur Po‘latov — Index ning PR bo‘limi boshlig‘i:
— Men bir necha asosiy trendlarga to’xtalib o’taman, ular, bizning fikrimizcha, ustunlik qiladi va keng ko’lamli oqibatlarga olib keladi:
• ESG kun tartibiga bo’lgan doimiy ortib borayotgan jamoatchilik talabi. Bunga ekologiya, barqaror rivojlanish, kompaniyalarning ijtimoiy mas’uliyati va boshqalar kiradi. Global chaqiriqlar kompaniyalardan ijtimoiy ahamiyatga ega muammolarni hal qilishda tobora ko’proq jalb etilganlikni talab qiladi.
• Kompaniyalar tomonidan qarorlar qabul qilish, mahsulot ishlab chiqish va hokazolar uchun sunʼiy intellekt, kengroq avtomatlashtirish va Big Data tahlilidan foydalanishga asoslangan usullar va amaliyotlarni faol joriy etish. Bozorda Big Data tahlilidan foydalangan holda bir qator mahalliy echimlar mavjud bo’lib, ular allaqachon reklamada, iste’molchilarning xohish-istaklarini o’rganishda va hokazolarda qo’llaniladi.
• Obro‘-e’tibor omnikanalligi. Endilkda brendlar uchun Telegram, ijtimoiy tarmoqlar va OAV ni kuzatish va ular bilan ishlash yetarli emas. Yangi maydonlar paydo bo’lmoqda va mavjudlari tobora ommalashib bormoqda (mulohazalar saytlari, geoxizmatlar, marketpleyslar, ilovalar do’konlari va boshqalar). Ishlash va aloqa o’rnatish kerak bo’lgan iste’molchilarning mavzuli munozaralari ushbu maydonlarda lokalizatsiya qilingan.
Uzbekistan Reputation Day da biz aytib bergan trendlar ancha ko’p. Keltirilgan uchtasi, bizning fikrimizcha, asosiylari.
O‘zbekistonda ijtimoiy media tahlili sohasining keyingi rivojlanishini qanday ko‘rasiz?
Marina Popova:
— O‘zbekistonda ijtimoiy media tahlili bozori o‘ziga xos yo‘l bo‘ylab rivojlanadi. Bu Rossiyaga qaraganda tezroq templarda sodir bo’ladi deb taxmin qilish mumkin. Kelgusi ikki yil ichida ORM (Online Reputation Management — Internetda obro’ni boshqarish) bilan ishlaydigan va katta ma’lumotlarga asoslangan «yangi marketing» ni amalga oshiradigan kompaniyalar soni bir necha bor ko’payishini kutamiz.
Brand Analytics ekspertlari, albatta, O‘zbekistonda o‘tkaziladigan ta’lim tadbirlarini tashkil etishda faol ishtirok etadilar, o‘z amaliyotlari va tajribalarini mahalliy bozor bilan o‘rtoqlashadilar.
Ijtimoiy mediani tahlil qilish sanoatining rivojlanish tezligi, shu jumladan, professional kadrlar tayyorlash tezligiga bevosita bog’liq. Biz Brand Analytics kompaniyasida bozorni o’qitishni — strategik vazifalarimizdan biri deb hisoblaymiz va eng yirik oliy o’quv yurtlari bilan hamkorlikda Rossiyada ta’lim yo’nalishini faol rivojlantirmoqdamiz. Joriy o‘quv yilida yana 3000 nafar rossiyalik talabalar bizning noyob dasturimiz bo‘yicha “ijtimoiy media tahlili” fanidan o‘qitiladi. Biz O‘zbekistondagi oliy o’quv yurtlari bilan ham hamkorlikka ochiqmiz.
Malumotnoma: Index — O’zbekistondagi ilk obro’ga oid marketing agentligidir. Kompaniyalarga obro’-e’tiborni har tomonlama boshqarish, ijobiy imidjni shakllantirish va jamoatchilik bilan samarali aloqa o’rnatishda yordam beradi. Agentlik Oʻzbekistonning yirik brendlari bilan quyidagi toifalar boʻyicha hamkorlik qiladi: banklar, chakana savdo, quruvchi kompaniyalar, uyali aloqa operatorlari, e-commerce, fintex, auto, FMCG, yirik xoldinglar va boshqalar. Obro‘ agentligi Brand Analytics ning O‘zbekistondagi yagona tasdiqlangan hamkori maqomini tasdiqladi.
